چهرۀ سرباز گمنام بر پایۀ ده‌ها هزار صورت آفریده شد

چهرۀ سرباز گمنام بر پایۀ ده‌ها هزار صورت آفریده شد

mediaاین چهرۀ خیالی ترکیبی از هزاران چهرۀ واقعی استdr

مراسم یکصدمین سالگرد پایان جنگ جهانی اول امروز یکشنبه ١١ نوامبر، با شرکت بیش از هشتاد تن از رهبران و نمایندگان عالیمقام کشورهای شرکت کننده در این جنگ در میدان شارل دوگل پاریس، زیر طاق پیروزی و بر بالای قبر سرباز گمنام برگزار می‌شود. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، ترزا می، نخست وزیر بریتانیا، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، از جمله مقاماتی هستند که در کنار امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه، پایان جنگ را گرامی می‌دارند و با ادای احترام به سرباز گمنام، به  بزرگداشت کلیۀ قربانیان این جنگ می‌پردازند. سرباز گمنام که تا کنون صورت ناشناخته‌ای داشت، به یُمن آفرینش موزۀ تاریخ جنگ شهر «پِرِن» فرانسه، دیگر بی چهره نیست.

سرباز گمنام که تا کنون بی نام و بی چهره بود، اینک دیگر هر چند همچنان نامی ندارد، اما دیگر بی چهره نیست. او نه تنها دیگر بی چهره نیست، بلکه چهرۀ همۀ سربازانی است که در میدان‌های جنگ بر خاک افتاده‌اند بی آنکه شناسائی آنها ممکن شده باشد. سربازان بی چهره‌ای که یکی از آنها در پاریس زیر طاق پیروزی به خاک سپرده شده و نماد جانبازی و فداکاری همۀ آنانست.

موزۀ تاریخ جنگ جهانی اول در شهر «پِرون» در شمال فرانسه در یکصدمین سالگرد پایان این جنگ، سرباز گمنام را نه از گمنامی که از بی صورتی بدرآورده و به او چهره بخشیده است.

این چهرۀ یکتا از ترکیب صورت واقعی ۶٠٠٠٠ زن و مرد شکل گرفته است. مردان و زنانی از کشورهای گوناگون که در آن دوران در جنگ شرکت کردند.

برای بدست آوردن این چهره، «صورتگران» نخست به تدوین الگوریتمی پرداختند که بتواند تمامی نشانه‌های ویژۀ شناسائی هر تصویر را بردارد. آنگاه هر یک از ۶٠٠٠٠ تصویر واقعی مردان و زنانی را که در جنگ شرکت داشته‌اند، به نگاه تیزبین همان الگوریتم سپردند تا میلیون‌ها نشانۀ شناسائی از مشاهدات او برخیزد و آنگاه بر پایۀ همۀ این نشانه‌ها چهره‌ای پدید آید که صورت سرباز گمنام همۀ ملت‌هائی باشد که پای در این دیوانگی جهانی گذاشتند. آینه‌ای که در آن ۶٠٠٠٠ چهره نمایان است.

موزۀ شهر «پِرون» این تصویر را که بازتاب نگاه سربازان پیروز و شکست خورده در چهرۀ یگانه‌ایست «نماد جهانی صلح، امید و یادمان» می‌داند. تصویر بدست آمده، چهرۀ آرامش، اندوه، بیگناهی و پاکی است. تصویر مرد جوان سبیل داری که نگاه گویای او تا اعماق روحِ بیننده فرو می‌رود و گوئی در سکوت هزار سخن می‌گوید.

موزۀ تاریخ جنگ جهانی اول در«پِرون» تمامی ۶٠٠٠٠ تصویر بکار رفته در ترسیم چهرۀ سربازِ گمنام را در پایگاه اطلاعاتی خود در دسترس همگان قرار داده است. برخی از این صورت‌ها شناخته شده و آشنا هستند و بسیاری دیگر تصاویر سربازان گمنامی که شاید اینک بازماندگان بتوانند آنان را شناسائی کرده و بر آنها نام بگذارند.

تصویر سرباز گمنام جهانی، روز جمعه در موزۀ تاریخ جنگ جهانی اول در «پِرون» به هنگام بازدید امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه، از این موزه پرده برداری شد.

فکر ایجاد قبر سرباز گمنام هنگامی پدید آمد که هزاران تن از سربازان در جبهه‌های  جنگ چنان نابود می‌شدند که نه شناسائی آنان ممکن بود و نه حتی جمع آوری اجساد آنان زیر رگبار خمپاره و توپ میسر می‌شد. انجمن «یادبود فرانسه» برای نخستین بار در سال ١٩١۶ پیشنهاد کرد یکی از سربازان کشته شده در جنگ را که شناسائی او ممکن نشده است برگزینند و به عنوان نماینده ونماد همۀ دیگر سربازان گمنام به او ادای احترام کنند. مجلس نمایندگان فرانسه در ١٢ سپتامبر ١٩١٩ با تصویب قانونی این خواست را برآورد و «آندره ماژینو»، وزیر مقرری و مستمری‌ بگیران که خود از معلولان جنگ بود، ماموریت انجام این کار را یافت.

برای گزینش سرباز گمنام دستور داده شد که در هر یک از هشت استانی که میادین اصلی جنگ بوده است، جسد یکی از سربازانی را که بی نام بخاک سپرده شده بیرون کشند و به قلعۀ وردَن منتقل سازند. هنگامی که روز ١٠ نوامبر ١٩٢٠ هشت تابوت یکسان در محرابِ تدارک دیده شده در کنار هم گذاشته شد بی آنکه دانسته شود هر یک از کدام استان رسیده است، آندره ماژینو دسته گلی از میخک سفید به  اگوست تَن سرباز توپخانه داد و به او گفت دسته گل را بر هر یک از تابوت‌ها بگذارد، همان سرباز گمنام برگزیده‌ای خواهد بود که به پاریس منتقل و در زیر طاق پیروزی به خاک سپرده خواهد شد. اگوست تَن به هنگ ١٣٢ از سپاه ششم تعلق داشت. او خود می‌گوید «عدد ۶ نه تنها شمارۀ سپاه که جمع سه عدد تشکیل دهندۀ هنگ» وی نیز بود و از همین رو او تصمیم گرفت دسته گل را بر روز ششمین تابوت بگذارد. این تابوت همان شب به پاریس منتقل شد و فردای آن روز در دومین سالگرد پایان جنگ زیر طاق پیروزی مورد احترام قرار گرفت و مدتی بعد، هنگامی که قبر او آماده شد در ٢٨ ژانویۀ ١٩٢١ همانجا به خاک سپرده شد.

سه سال پس از آن، در پای قبر سرباز گمنام یک «مشعل جاودان» نیز نصب شد که شعلۀ آن همواره روشن است و هر شب در ساعت ١٨ و ٣٠ دقیقه با مراسمی ویژه افروخته‌ تر می‌شود. مراسم ویژه سالگرد پایان هر یک از دو جنگ جهانی نیز هر سال در روزهای ٨ مه و ١١ نوامبر در همین مکان بر پا می‌گردد.